Cumhuriyet Halk Partisi (CHP), Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucu partisi olarak sadece bir siyasi örgüt değil; aynı zamanda Türkiye’nin modernleşme, laikleşme ve çağdaşlaşma sürecinin temel direklerinden biridir. Ancak son yıllarda, özellikle iç tüzük, parti içi demokrasi ve delegasyon yapısına ilişkin tartışmalar zaman zaman gündeme gelirdi ama bir şey çıkmazdı. Özellikle Özgür Özel’in 38.kurultay’da CHP’ye Genel Başkan seçilmesi sonrası, delegelerin speküle edildiği iddiaları kamuoyunu meşgul etmeye başladı. Türkiye ‘de yerel seçimlerinde CHP’nin belediye başkanlıklarının çoğunu alarak 1.parti olması, özellikle İstanbul’da belediye başkanlığı seçimlerini 3 kez Ekrem İmamoğlu’nun kazanması ve ardından 15 milyonun üzerinde bir oyla CHP’nin Cumhurbaşkanı adayı olması olayı başka bir boyuta taşıdı. Bu gelişmeler Ak Parti’de endişe yaratırken, CHP içerisinde Eski Genel Başkan Kemal Kılıçdaroğlu’na yakın çevreler kurultay sonuçlarını kabullenmeyerek kurultayın iptali için mahkemeye başvurdu. CHP içerisindeki bu gelişmeler, iktidara farklı pozisyon almasına neden oldu. Başta İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu ve diğer ilçe belediye başkanlarının haklarında yolsuzluk, terörle iltisak vd. nedenlerle tutuklanarak Silivri cezaevine konulmaları durumu farklı bir noktaya getirdi ve olay öyle bir hal aldı ki Cumhuriyet’in kurucu partisinin hukuki varlığı tartışılır oldu. Parti hakkında “mutlak butlan” gibi radikal söylemler ve tartışmalar başlayınca, Kılıçdaroğlu ve ekibi harekete geçti. Bu yeni tavırın gereği varmıydı ki toplumdan Kılıçdaroğku ve ekibine ciddi eleştiriler gelmeye başladı. Hukuken ‘mutlak butlan’ kararı verilebilir mi, son gelişmelere nasıl olacak birlikte bakalım.
1. Mutlak Butlan Nedir?
Mutlak butlan, Türk hukukunda bir işlemin baştan itibaren kesin olarak hükümsüz ve geçersiz olması anlamına gelir. Bu kavram özellikle medeni hukukta nikah, sözleşme ve idari kararlar gibi işlemlerde kullanılır. Siyasi partilerle ilgili olarak mutlak butlan, partinin kuruluşunun ya da sonradan gelişen faaliyetlerinin anayasa veya kanunlara açıkça aykırı olduğunun tespiti halinde gündeme gelebilir. Anayasa Mahkemesi, bu tür bir durumda ilgili partinin kapatılmasına karar verebilir.
Ancak burada dikkat edilmesi gereken önemli bir ayrım vardır: Mutlak butlan ile parti kapatma davası aynı şey değildir. Mutlak butlan, işlemin doğrudan yok hükmünde sayılmasıdır. Parti kapatma ise Anayasa Mahkemesi tarafından siyasi faaliyetin sona erdirilmesidir ve bu işlem hukuk devletinde çok sık başvurulan bir yöntem değildir. Bir partinin kapatılması için partiler yasası hükümleri geçerli olacağından hukuken mutlak butlan uygulanmaması gerekir.
2. CHP’ye Mutlak Butlan Uygulanabilir mi?
CHP’nin kuruluş süreci, çok partili hayata geçiş, 12 Eylül darbesi sonrası yeniden açılması gibi birçok kritik aşamadan geçmiştir. Hukuken incelendiğinde, CHP’nin bugün itibariyle yasal zemini olan, Anayasa ve Siyasi Partiler Kanunu’na uygun biçimde faaliyet yürüten bir siyasi parti olduğu açıktır.
Ancak muhalif bazı hukukçular ya da siyasal çevreler, parti içi demokrasi eksikliği, tüzük ihlalleri, delege sistemindeki antidemokratik yapı, kayıt dışı üyelik ve etik dışı uygulamaları gerekçe göstererek “mutlak butlan” söylemini ortaya atmaktadır. Bu iddialar, esasen bir hukuki tespitten çok siyasi ve ideolojik bir eleştiri niteliği taşımaktadır. Çünkü Türkiye Cumhuriyeti Anayasası ve ilgili kanunlar çerçevesinde bir siyasi partinin “mutlak butlan” ile yok sayılması gibi bir süreç tanımlanmamıştır.
Dolayısıyla, teorik olarak ve hukuken CHP’nin mutlak butlan kapsamında kapatılması oldukça zor ve düşük olasılıklıdır. Ancak bir parti hakkında “anayasa dışı faaliyet yürütmek” gibi çok ciddi suçlamalar söz konusu olursa, bu durumda Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı’nın talebiyle Anayasa Mahkemesi tarafından kapatma davası açılabilir. Bu da uzun ve karmaşık bir süreci kapsar.
3. Siyasi Gerçeklik ve Muhalefet Krizi
Hukuki bir karar olmamakla birlikte, siyasi bir karar çıkabilir. Özellikle 2023 seçimlerinin ardından yaşanan yenilgi, parti içinde derin bir hesaplaşmayı beraberinde getirmiştir. Kılıçdaroğlu’nun seçim sonrası koltuğu bırakmakta gecikmesi, İBB Başkanı Ekrem İmamoğlu ve değişim hareketi ile yaşanan gerilim, CHP’nin toplumsal güveni sarsan bir sürece girmesine neden olmuştur.
Bu bağlamda, hukuki bir “mutlak butlan” kararı olmasa da toplumsal algıda ve seçmen gözünde partinin işlevselliğine yönelik sorunlar doğurabilir.
Özellikle İmamoğlu’nun tutklanmasının ardından CHP ve Genel Başkanı Özel’in öncülüğünde Saraçhane ile başlayan ve tüm ülkede yürütülen eylemler toplumsal harekete dönüşmüş ve olumlu bir ivme kazanmıştır. Çünkü bu eylemlere sadece CHP’liler değil toplumun birçok kesiminden farklı gerekçelerle destek gelmiştir. CHP uzun aradan sonra toplumda karşılık bulmaya başlamıştır.
4. Böyle Bir Durumda Kemal Kılıçdaroğlu Ne Yapmalı?
Mütevazi, centilmen, nazik kişiliği ile Kılıçdaroğlu, başkanlığı döneminde ciddi muhalefet yaparak birçok toplum kesimlerinin takdirini kazanmış ama sonuç için yeterli olmamıştır. Yenilik hareketi başlamış ve Kılıçdaroğlu kuryltaydan yenik çıkmıştır. Son gelişmeler karşısında farklı tutum sergilemesi doğru bir hareket değildir ve kendisine yakışmıyor. Sağ partilerle kurduğu ittifaklarla da sonuç alamamış ve defalarca seçimlerden yenilerek çıkmış sn. Kılıçdaroğlu, her şeye rağmen partinin son ivmesi karşısında soğuk kanlılığını kaybetmeden ve oyunlara gelmeden mevcut yönetime destek vermeye devam etmeli ve bu çıkmazdan çıkıldıktan sonra parti içi mücadelesini vermelidir.
Eğer CHP hakkında hukuki düzeyde olmasa bile siyasal düzeyde bir “butlan” algısı gelişirse veya ciddi bir kapatma süreci başlatılırsa, bu durumda Kemal Kılıçdaroğlu’nun atacağı adımlar hem tarihi hem de siyasi açıdan büyük önem taşır.
a. Halkın Vicdanına Seslenmeli
Kılıçdaroğlu, CHP’nin tarihsel misyonuna ve laik-demokratik değerlere bağlılığını vurgulayarak halkın vicdanına hitap eden bir kampanya başlatmalıdır. Parti kapatmaları ve siyasi yasaklar Türkiye tarihinde her zaman antidemokratik olarak algılanmıştır. Bu durumu kamuoyu nezdinde güçlü şekilde teşhir etmek gerekir.
b. Genç Kadroları Desteklemeli
Kılıçdaroğlu, partideki genç ve dinamik isimlere alan açarak, kendisini bir “bilge lider” pozisyonuna çekebilir. Böylece değişimi destekleyen ama kavga etmeyen bir siyasi figür olarak kamuoyu desteğini sürdürebilir.
c. Uluslararası Destek Arayışı
CHP’nin laiklik, insan hakları, hukukun üstünlüğü gibi konulardaki çizgisi, Avrupa’daki sosyal demokrat partilerle büyük ölçüde örtüşmektedir. Böyle bir kriz halinde uluslararası sosyalist ve sosyal demokrat çevrelerden destek alınması, baskıların azaltılmasına katkı sağlayabilir.
5. Toplumsal Sonuçlar Ne Olur?
CHP gibi köklü bir partinin hukuki veya siyasi düzlemde “butlan” ilan edilmesi, sadece bir parti krizine değil, Türkiye’de demokrasinin sorgulanmasına yol açar. CHP, sadece bir örgüt değil, aynı zamanda Türkiye’deki muhalefetin bel kemiğidir. Böyle bir gelişme, milyonlarca seçmeni temsil eden bir iradenin dışlanması anlamına gelir ve bu durum geniş çaplı toplumsal tepkilere neden olur.
Ayrıca siyasi dengeler altüst olabilir. Seçmenlerde umutsuzluk, kutuplaşma ve sisteme olan güvenin daha da azalması gibi riskler doğabilir. Bu yüzden böyle bir senaryo, sadece CHP’yi değil tüm Türkiye’yi ilgilendiren bir krize dönüşebilir.
Sonuç
CHP hakkında mutlak butlan kararı verilmesi, hem hukuken çok zayıf bir ihtimaldir hem de siyasi olarak büyük bir bedel doğurur. Ancak böyle bir karar verilirse ya da bu algı topluma yerleşirse, Kemal Kılıçdaroğlu’nun önünde tarihi bir sorumluluk doğar. Kılıçdaroğlu, geçmişte olduğu gibi toplumsal muhalefeti sakin ama kararlı bir şekilde yönlendirmeli, CHP’nin tarihsel misyonunu yaşatmalıdır. Türkiye’nin demokrasi mücadelesinde CHP ve lider kadrosunun sorumluluğu sadece kendi seçmenine değil, tüm topluma yöneliktir. Bu bilinçle hareket edilmesi, olası bir krizin fırsata dönüşmesini sağlayabilir.
News
Genel
Genel
Genel
Genel
Genel
Genel
GENEL
