Akciğer Kanseri Tedavisinde Yeni Dönem

0

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

Türk bilim insanları akciğer kanseri tedavisinde çığır açacak bir buluşa imza attı.

Fareler üzerinde gerçekleştirilen bilimsel çalışmada, küçük hücre dışı akciğer kanserinde radyoterapiye verilen yanıtın derecesini belirleyen 12 gen tespit edildi. Bu önemli bulgu, gelecekte etkili ve kişiselleştirilmiş radyoterapi uygulamalarının önünü açabilecek nitelikte.

ÇALIŞMANIN KAPSAMI VE YÖNTEMİ

Çalışma, Türkiye Sağlık Enstitüleri Başkanlığı (TÜSEB) ile Sağlık Bilimleri Üniversitesi (SBÜ) Validebağ Araştırma Merkezi işbirliğinde yürütüldü. Araştırmanın temel amacı, küçük hücre dışı akciğer kanserinde radyoterapi sonrasında yüksek doz radyasyonun gen ekspresyonu üzerindeki etkilerini belirlemek ve hangi genlerin anlamlı düzeyde değiştiğini tespit etmekti.

Deney Modeli: “Çıplak fare (nude mice)” olarak adlandırılan özel deneklerle akciğer kanseri modelleri oluşturuldu.

Radyoterapi Uygulaması: Tümör dokusu belirli bir hacme ulaştığında, farelere Haydarpaşa Numune Eğitim ve Araştırma Hastanesi Radyasyon Onkolojisi Kliniği’nde radyoterapi uygulandı.

Analiz: Toplam 48 saat sonra farelerdeki tümör dokuları genetik analiz için incelendi. Araştırmada “yeni nesil dizileme (Next Generation Sequencing-NGS)” ve “biyoinformatik analiz yöntemleri” kullanıldı.

TESPİT EDİLEN 12 GEN VE TÜMÖRÜN SAVUNMA MEKANİZMASI

Yapılan analizlerde, yüzlerce gen arasından, akciğer kanserine ait ve tüm deney gruplarında radyoterapiye bağlı olarak ortak değişen 12 gen ön plana çıktı.

Bilim insanları, deneylerde tümör baskılayıcı olan ve bağışıklık yanıtıyla ilişkili bazı genlerin radyoterapiyle aktif hale gelince tedaviye daha güçlü bir yanıt verme olasılığının görüldüğünü saptadı.

Ancak, özellikle hastalığın yeniden nüksetmesinde ve kemik ile beyin gibi dokulara metastazda rol oynayan bazı genlerin yapı düzeylerinde radyoterapi sonrası ciddi artış gözlendi. Bu durum, tümörün kendini korumak için savunma mekanizması geliştirdiğini ve radyoterapiye karşı direnç gösterebildiğini ortaya koydu. NGS analizleri sayesinde, kanser hücrelerinin radyoterapiye moleküler düzeyde nasıl yanıt verdiği gösterildi.

PROJE KOORDİNATÖRÜNÜN DEĞERLENDİRMESİ

Proje koordinatörü olan SBÜ Haydarpaşa Numune Eğitim ve Araştırma Hastanesi Radyasyon Onkolojisi Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Serhat Aras, akciğer kanserinin dünyada en sık görülen kanserlerden biri olduğunu ve tedavide radyoterapinin önemli bir yer tuttuğunu belirtti.

Doç. Dr. Aras, araştırmanın amacının radyoterapinin küçük hücre dışı akciğer kanseri genleri üzerindeki etkisini ortaya koymak olduğunu belirterek, “Her genin radyoterapiye gösterdiği yanıt ve direnç olasılığı farklı. Bu haritayı yeni nesil dizileme yöntemi ve biyoenformatik analizle çıkardık” dedi.

Analizlerde belirlenen 12 genden 7’sinin tümörün çoğalması, baskılanması ve bağışıklık yanıtından sorumlu olduğunu aktaran Aras, bu genlerde radyoterapiden sonra ciddi artışlar görüldüğünü ifade etti. Aras, çalışmanın en dikkat çekici bulgularından birinin radyoterapi sonrasında 5 gende ciddi düzeyde artış gözlenmesi olduğuna dikkat çekerek, bu genlerin hastalığın nüksetmesinde ve beyin ya da kemik metastazında rol oynayan genler olduğunu belirtti. Bu durumun, tümörün radyoterapiye karşı savunma geliştirdiğini ve dirençli hale geldiğini gösterdiğini vurguladı.

KİŞİSELLEŞTİRİLMİŞ TEDAVİYE ZEMİN

Doç. Dr. Aras, NGS tabanlı analizlerin gelecekte kişiye özel radyoterapi tedavilerinin önünü açabileceğini vurguladı. “Moleküler düzeyde verilen yanıt tespit edilirse herkese aynı doz değil, kişiselleştirilmiş radyoterapi uygulanabilecek” dedi.

Bu yaklaşımın, NGS tabanlı radyogenomik verilerin klinik karar süreçlerine entegresiyle tedavi etkinliğinin artırılmasını ve yüksek doz radyoterapinin neden olduğu olası yan etkilerin azaltılmasını sağlayabileceği öngörülüyor.

Doç. Dr. Aras, “Akciğer kanseri hastasının radyoterapi öncesinde gen analizini yapabilirsek hangi genlerin duyarlı ya da dirençli olduğunu belirleyebiliriz. Böylece hastaya verilecek doz da buna göre şekillenecek” ifadelerini kullandı. Dirençli genler tespit edilirse, tek başına radyoterapi yerine immünoterapi, gen susturma veya hedefe yönelik ilaçlarla kombine tedaviler uygulanabileceğini belirtti. Aras, bu çalışmanın Türkiye’de yeni nesil dizileme tabanlı olarak yapılan ilk çalışma olduğunu ve uluslararası saygın bir dergide yayımlandığını da kaydetti.

NGS TEKNOLOJİSİ İLE MOLEKÜLER İNCELEME

SBÜ Hamidiye Sağlık Bilimleri Enstitüsü Moleküler Tıp Ana Bilim Dalı’ndan Dr. Öğr. Üyesi Tuğba Kul Köprülü ise çalışmada kullanılan yeni nesil dizileme teknolojisiyle genlerin davranışlarının ayrıntılı biçimde incelendiğini aktardı.

Projede NGS’nin bir alt birimi olan “RNA-Seq (transkriptom)” analizi gerçekleştirdiklerini belirten Köprülü, RNA-Seq analizinin, hücrelerin gen ifadesini anlık görüntüleyebilen önemli bir yöntem olduğuna işaret etti. Bu sayede, radyoterapi sonrası hangi genlerin aktif hale gelip, hangilerinin sustuğunun görülebildiğini ve direnç mekanizmalarında rol oynayan genlerin tespitinin mümkün olduğunu dile getirdi.