Geçen yıl İstanbul’da yapılan 8’inci tepe ile kurumsallaşmasını tamamlayan Türk Devletler Teşkilatı, bu yıl devlet liderleri düzeyinde Özbekistan’da toplanacak.

9’uncu Türk Devletler Teşkilatı Tepesi, Türklerin kültür ve bilim kenti Semerkant’ta 11 Kasım’da gerçekleşecek. Türkiye, Azerbaycan, Özbekistan, Kazakistan ve Kırgızistan’ın üye; Türkmenistan ve Macaristan’ın ise gözlemci olduğu Türk Devletler Teşkilatı’nın bu yılki ana teması şimdi katılaşmış olmasa da, iktisat, ulaştırma ve ticaret, ikili alakalar ve bölgesel bahisler ön planda olacak.

Tepe kapsamında 10 Kasım’da Dışişleri Bakanlar Kurulu toplanacak, 1 gün sonra ise üye ülkelerin başkanları bir ortaya gelecek. Önderler, zirve dışında ikili görüşmeler de gerçekleştirecek. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan da bu kapsamda önderler ile ikili görüşmeler yapacak.

TÜRK YATIRIM FONU MUAHEDESİ İMZALANACAK

İstanbul’da düzenlenen dorukta devlet liderleri, teşkilatın gelecek 20 yılına ait siyasetini belirleyecek vizyon evrakını kabul etti. Ana unsurlar ve amaçlar belirlenirken, 20 yıllık dokümanın 5’er yıllık uygulanmasına ilişkin strateji dokümanı Semerkant’taki dorukta kabul edilecek.

Türk Kurulu’nun kurumsal teşkilata dönmesi sonrasında kurumsallaşmanın türel alt yapısını oluşturmak üzere Nahçıvan Mutabakatı’nda değişiklik yapılmasına dair protokol kabul edilecek. Gümrük süreçlerinin kolaylaştırılmasına, kombine yük nakliyatına ait mutabakat da tepede görüşülerek, imzalanacak. Türk Yatırım Fonu kurulmasına ait de muahede imzalanacak.

Türk dünyasını bir ortaya getiren, İstanbul’daki tepede tekrar canlandırılan ve Binali Yıldırım’ın lider seçildiği Aksakallar Kurulu Müracaat Organı Örgütü’nün fonksiyonu, faaliyetleri, çalışma alanları sunumlar yapılarak konuşulacak. Geçen yıl düzenlenen dorukta Türk Devletler Teşkilatı’na resmen üyelik başvurusu yapan KKTC’nin üyeliği de bu dorukta görüşülecek.

CUMHURBAŞKANI ERDOĞAN’A NİŞAN

Tepede Türkiye açısından ehemmiyet taşıyan öbür bir olay da Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’a ikili nişan verilmesi olacak. Buna göre üye ülkeler, Türk dünyasına hizmetleri nedeniyle Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’a ‘Türk Dünyası Ali Nişanı’ verecek. Ayrıyeten, Cumhurbaşkanı Erdoğan’a Özbekistan tarafından da ‘Milli Nişan’ takdim edilecek. Zirvede üye ülkelerin belirlediği adaylar ortasından seçilecek şahsa ‘Ali Şir Nevai’ mükafatı verilecek. Kazananı ise üye ülkelerden oluşturulan kurul belirleyecek. Türkiye’den komitede Cumhurbaşkanlığı Kültür ve Sanat Siyasetleri Konseyi Lideri Prof. Dr. İskender Pala yer alırken, ödül için Türkiye’nin adayı Nobel ödüllü bilim insanı Prof. Dr. Aziz Sancar olarak belirlendi. 

DÖNEM BAŞKANLIĞI ÖZBEKİSTAN’A GEÇECEK

2019 yılında teşkilata katılan en genç üye Özbekistan, periyot başkanlığını Türkiye’den devralarak 1 yıl boyunca sürdürecek. Devir başkanlığını ise ülke lideri olarak Özbekistan Cumhurbaşkanı Şevket Mirziyoyev yürütecek. Daha evvel Şangay İşbirliği Örgütü’nün toplantısına mesken sahipliği yapan Semerkant’ta hazırlıklar sürerken, doruğun yapılacağı yer Türk dünyası için tarihi ve kültürel olarak ehemmiyet taşıyor. Tepe sonunda alınan kararlar ve mutabakatlara ait bildiri yayımlanacak. 

NAHÇIVAN MUAHEDESİ NEDİR?

Türk Lisanı Konuşan Ülkeler İşbirliği Kurulu Kurulmasına Dair Nahçıvan Muahedesi Türkiye, Azerbaycan, Kazakistan ve Kırgızistan tarafından imzalandı. Türkiye, Kazakistan ve Azerbaycan tarafından onaylanan muahede ,17 Kasım 2010 tarihinde yürürlüğe girdi. Türkmenistan muahedeye taraf olmadı.

ZİRVENİN GEÇMİŞİ

Tepeler süreci, Orta Asya Türk Cumhuriyetleri’nin bağımsızlıklarını kazanmalarından sonra 1992 yılında başlayan ve Türk Kurulu Sekretaryası’nın kurulduğu 2010 yılına kadar devam eden; Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan, Özbekistan, Türkiye ve Türkmenistan Devlet Liderleri ortasında gerçekleştirilen 10 tepe toplantısını içeriyor. 2010 yılında Türk Keneşinin (Teşkilat) kurulmasından sonra düzenlenen doruklar, Türk Keneşi Dorukları olarak anılmaya başlandı. Şimdiye kadar, 2011 Almata, 2012 Bişkek, 2013 Gebele, 2014 Bodrum, 2015 Astana, 2018 Çolpon-Ata, 2019 Bakü, 2021’de İstanbul olmak üzere 8 tepe düzenlendi. Devlet liderleri, Nisan 2020’de harika ve Mart 2021’de gayrı resmi Türkistan tepesinde online olarak bir ortaya geldi.