Türkiye’de eğitim politikaları uzun yıllardır toplumsal, siyasal ve ekonomik tartışmaların merkezinde yer almaktadır. Eğitim sisteminde yaşanan başarısızlıklar ise sadece bireysel değil, toplumsal gelişimi de olumsuz etkilemektedir. Şimdi ülkemizde eğitim nasıl, ne durumda, ne yapılıyor ve neler yapılmalı bunlara birlikte göz atalım.
1. Eğitim Politikalarının Genel Durumu
Türkiye’de eğitim politikaları genellikle merkeziyetçi yani merkezden belirlenen yapıda şekillenmekte ve siyasetin enstrumanı haline gelmiştir. Sık sık değişen müfredatlar, sınav sistemleri ve bakanlık ‘ma’ vizyonları nedeniyle istikrarsız bir tablo ortaya çıkmaktadır. Her iktidar ve bakanlık döneminde eğitim sistemi yeniden yapılandırılmakta, bu da uzun vadeli planlamaların hayata geçirilmesini zorlaştırmaktadır. Oysa ki eğitim, siyaset üstü ele alınmalı ve planlanmalıdır. Çünkü eğitim, bir ülkenin sosyoekonomik gelişimini doğrudan etkiler, yani gelişmişlik düzeyini belirleyen en önemli etmenlerin başında gelir. Türkiye’de yıllardır eğitim arzu edilen seviyeye gelemedi yada getirlmek istenmedi. Bunun birçok nedeni var…
2. Eğitimde Başarısızlığın Temel Nedenleri
a) Sık Değişen Sistemler ve Politikalar
SBS, TEOG, LGS, YGS, TYT gibi farklı sınav sistemlerinin sürekli değiştirilmesi hem öğrenci hem de veli üzerinde stres yaratmakta, aynı anda, zaman ve ekonomik kayıplar söz konusu olmaktadır. Bu kayıp, hem aileler ve öğrenciler açısından gerçekleşmekte, hem de kamu cephesinde oluşmakta ve işin profesyonelleri olan eğitimcilerin planlama yapmasını da engellemektedir.
Müfredat değişiklikleri pedagojik gerekçelerden çok siyasi tercihlerle yapılmaktadır.
b) Fırsat Eşitsizliği
Kırsal bölgelerle büyük şehirler arasında ciddi donanım ve öğretmen kalitesi farkı vardır.
Özel okullarla devlet okulları arasında ciddi bir uçurum oluşmuştur. Eğitim, giderek paralı hale gelmiştir. Fakat son zamanlarda eğitim, siyaset kurumunun aldığı kararlarla tamamen ticarileşmiş ve hem devlet hem de özel okullarda da kalite çok düşmüştür. (az sayıda istisna olanlar hariç).
c) Kalabalık Sınıflar ve Fiziki Yetersizlikler
Özellikle bazı bölgelerde sınıf mevcudu 40-50’yi bulmaktadır. Birçok okulda yeterli derslik, laboratuvar, kütüphane, spor salonu gibi alt yapı koşulları oldukça yetersizdir.
d) Öğretmen Yetiştirme ve Atama Sorunları
Eğitim fakültelerinden mezun olan öğretmen adaylarının çoğu atama beklemektedir. Eğitimde ciddi planlama ve koordinasyon yapılması gerekiyor. Hangi branşta ne kadar açık var. Bunların planlanması doğru ya da sağlıklı yapılmadığında bazı branşlarda fazlalık oluşurken, bazı branşlarda açık oluşabilmektedir. Ayrıca atanan öğretmenlerin ise sürekli değişen müfredata ve eğitim materyallerine adapte olamaması sorun yaratmaktadır. Eğitim fakültelerinde öğretmen adaylarının yeterince eğitilmemeleri ve meslek içindekilerin de düzenli eğitime tabii tutulmamaları diğer boyutu.
e) Ezberci ve Sınav Odaklı Eğitim
Eleştirel düşünme, yaratıcılık ve problem çözme becerileri yerine test çözme yeteneği ön plandadır.
Bu durum, öğrencilerin bilgiye ulaşma becerilerini değil, ezberleme yeteneklerini geliştirmektedir. Konuyu öğrenme yerine sınavı geçmeye odaklanılmaktadır. Buda başarısızlığı tetiklemektedir.
f) Mesleki Eğitimin Geri Planda Kalması
Sanayinin ihtiyacını karşılayacak nitelikli teknik eleman yetiştirilememektedir.
Meslek liseleri yeterince cazip hale getirilmediği için öğrenciler akademik lise sistemine yönlendirilmektedir. Bu burum işsizler ordusu yaratmaktadır.
3. Eğitimin Başarısızlık Sonuçları
a) Akademik Başarıda Geri Kalma
Türkiye, PISA gibi uluslararası sınavlarda okuma, matematik ve fen alanlarında OECD ortalamalarının altında kalmaktadır.
Öğrencilerin temel okuma-yazma ve mantıksal düşünme becerileri zayıf kalmaktadır.
b) Genç İşsizliğin Artması
Eğitimin iş gücü piyasasıyla uyumlu olmaması genç işsizliğini artırmaktadır.
Üniversite mezunu gençler diplomaları olmasına rağmen iş bulamamakta ya da alan dışı işlerde çalışmaktadır. Mevcut sistem nitelikli iş gücü istihdamı yaratma yerine işsiz ev gençleri yaratmaktadır. Bu ev gençlerinin sayısı her geçen gün artarken, gençleri umutsuzluğa itmektedir.
c) Sosyal ve Sınıfsal Uçurumların Derinleşmesi
Kaliteli eğitime ulaşabilenle ulaşamayan arasında derin farklar oluşmakta, bu da toplumsal adaletsizliği artırmaktadır.
Eğitim, sınıf atlamanın değil, sınıfın pekişmesinin aracı haline gelmektedir.
d) Beyin Göçü
Yurt dışındaki üniversiteleri hedefleyen genç sayısı her geçen yıl artmakta, iyi yetişmiş bireyler Türkiye yerine başka ülkelerde yaşamayı tercih etmektedir. Ülkesinde gelecek göremeyen gençler karamsarlığa kapılmakta, çareyi yurt dışında aramaktadır.
e) Toplumsal Gelişimin Engellenmesi
Eğitimli bireylerin sayısındaki yetersizlik; bilim, teknoloji, kültür ve demokratik değerlerin gelişimini engellemektedir. Bu durum ülke geleceğine olumsuz yansımaktadır.
4. Çözüm Önerileri
Uzun Vadeli Ulusal Eğitim Stratejisi oluşturulmalı ve siyasi değişimlerden bağımsız kalmalıdır.
Öğretmenlerin niteliği artırılmalı, atama politikaları daha şeffaf ve liyakate dayalı olmalıdır.
Eğitimde fırsat eşitliği sağlanmalı; dezavantajlı bölgeler öncelikli hale getirilmelidir.
Ezberci sistemden uzaklaşılmalı, eleştirel düşünme, araştırma ve proje tabanlı öğrenme desteklenmelidir.
Mesleki eğitim teşvik edilmeli, sektörle işbirliği içinde modernize edilmelidir.
Ailelerin ve toplumun eğitime katılımı artırılmalı, veli-okul iş birliği teşvik edilmelidir.
Sonuç
Türkiye’de eğitim sistemi, yıllardır yapboz tahtasına dönmüş durumda ve bu istikrarsız yapı, hem bireysel başarıyı hem de toplumsal kalkınmayı sekteye uğratmaktadır. Eğitimdeki başarısızlık; yalnızca sınav başarısızlığı değil, aynı zamanda nitelikli insan gücünden, ekonomik gelişmeye ve toplumsal barışa kadar pek çok alanda derin sonuçlar doğurmaktadır. Kapsamlı, kapsayıcı ve sürdürülebilir bir eğitim politikası, Türkiye’nin geleceği açısından hayati önemdedir.
Turabi KÜÇÜK
News
Genel
Genel
Genel
Genel
Genel
Genel
GENEL
