Türkiye’de emekli ve dar gelirli kesimin yaşam mücadelesi, uzun yıllardır süregelen toplumsal bir sorundur. Fakat son yıllarda ekonomik dalgalanmalar, yüksek enflasyon ve artan hayat pahalılığı nedeniyle daha da ağırlaşmıştır. Özellikle sabit gelirli bireylerin temel ihtiyaçlarını karşılamakta zorlanması, toplumsal bir sorun haline gelmiştir. Uzun süre açlık sınırı altında yaşam sürülmesi, toplumsal travmalara neden olurken, dönüşüm mekanizmalarını tetiklemesi kaçınılmazdır.
Emekli ve Dar Gelirlilerin Karşılaştığı Başlıca Sorunlar
1. Yetersiz Gelir:
Emekli ve dar gelirlinin alım gücü günden güne azalmakta, özellikle son yıllarda hızla erimektedir. Açlık sınırının altında maaş alan milyonlarca emekli ve asgari ücretle geçinmeye çalışan vatandaş, temel ihtiyaçlarını karşılamakta zorlanıyor. Bu zorluklar insanların yaşam kalitesinin düşmesiyle birlikte yaşamdan aldıkları haz ve heyecanında azalmasına neden olurken, psikolojik depresyonu tetiklemektedir. Ekonomik koşulların düzeltilmemesi ve sürekli ötelenmesi toplumda algıların değişmesine ve toplumsal hareketliliği artırmaktadır.
2. Yüksek Kira ve Fatura Giderleri:
Barınma giderleri, emekli ve dar gelirli kesim için en büyük yüklerden biridir. Kira artışları, elektrik, su ve doğalgaz faturaları neredeyse maaşların yarısından fazlasını götürmektedir. Bu kalemlerin devlet, belediye tarafından yeterince sübvanse edilmesi gerekir.
3. Sağlık ve İlaç Erişimi:
Sağlık hizmetlerinin özelleşmesi ve katkı paylarının artması, yaşlı ve kronik hastalığı olan emeklileri daha da zor durumda bırakıyor. Özellikle bazı ilaçların SGK kapsamından çıkarılması, ciddi mağduriyetler yaratmaktadır. Sosyal devlet mantığıyla harek edilmeli ve SGK kapsamına alınmalı ve mağduriyet giderilmelidir.
4. Sosyal; Dışlanma ve Yalnızlık:
Emekliler, ekonomik nedenlerle özellikle büyük şehirlerde sosyal hayata katılamamakta, kültürel ve sosyal etkinliklerden uzak kalmaktadır. Bu durum psikolojik sorunlara yol açmakta, yaşam kalitesini düşürmektedir. Bu kesim ayrım yapılmaksızın ve politize edilmeden, en azından bulundukları bölgede sosyal etkinliklere katılımları ve sosyal tesislerden yararlanmaları sağlanmalı.
Yapılması Gerekenler
1. Emekli ve dar gelirlinin Maaşlarının İyileştirilmesi:
En düşük emekli ve dar gelirlinin maaşı, en azından açlık sınırının üzerine çıkarılmalıdır.
Emeklilere yılda iki değil, dört defa ikramiye verilmeli ve bu rakam göstermelik değil, ihtiyaç giderebilecek miktarda olması sağlanmalıdır.
Maaşlar, enflasyona göre değil, yaşam maliyetlerine göre güncellenmelidir. Devlet ticari şirket değildir. Hak, hukuk, adaleti sağlayan toplumun dezavantajlı grupları önceleyen sosyal kurumsal bir yapı olduğu unutulmamalıdır.
2. Temel İhtiyaçlara Destek Sağlanmalı:
Dar gelirli ailelere kira, elektrik, su ve doğalgaz desteği sağlanmalıdır.
Gıda kartları, sosyal market uygulamaları yaygınlaştırılmalıdır.Bu uygulamalar birçok belediye ve Aile ve Sosyal Yardım Bakanlığı tarafından uygulansa da yeterli değildir. Sosyal devlet anlayışı ile hareket edilmelidir.
3. Sağlık Hizmetlerine Erişim Kolaylaştırılmalı:
Emekliler ve dar gelirli tamamen vergiden muaf tutulmalı ve katkı payları kaldırılmalı, sağlık hizmetleri tamamen ücretsiz olmalıdır. Yaşlılara evde bakım hizmeti yaygınlaştırılmalıdır.
İlaç erişiminde yaşanan sorunlar çözülmeli, eczanelerde reçetesiz ilaç fiyatları düşürülmelidir.
4. Sosyal Yaşama Katılım Teşvik Edilmeli:
Emekliler için hem Aile Bakanlığı hem de belediyeler aracılığıyla ücretsiz ya da indirimli kültürel etkinlikler düzenlenmelidir.
Sosyal tesisler, emekli lokalleri, hobi merkezleri desteklenmeli ve yaygınlaştırılmalıdır.
5. Kentsel Yaşamda Öncelik Tanınmalı:
Ulaşım, sağlık, sosyal hizmetlerde emeklilere ve dar gelirlilere pozitif ayrımcılık uygulanmalıdır.
Belediyeler, yaşlı ve gelir durumu düşük vatandaşlar için özel ulaşım, evde bakım ve yardım hizmetleri sunmalıdır. Bazı belediyeler bu hizmeti vermekte lakin kapsamı genişletilmeli.
Sonuç
Türkiye’de emekli ve dar gelirli kesimin yaşam mücadelesi sadece ekonomik değil, aynı zamanda sosyal ve psikolojik bir meseledir. Bu sorunun çözümü; sürdürülebilir sosyal politikalar, adil gelir dağılımı ve kamusal hizmetlerin güçlendirilmesiyle mümkündür. Devletin bu vatandaşlara sadece yardım eden değil, yaşamlarını insan onuruna yakışır şekilde sürdürebilmelerini sağlayan bir refah devleti anlayışına geçmesi gerekmektedir. Özellikle emeklilerin yaşam kalitelerinin artırılarak aktif yaşama dahil edilerek, kendilerinin bir zamanlar ülke ekonomisine katkı vermiş önemli bir değer olduğu hissettirilmelidir. Emekliler, ülkenin hafızası oldukları her daim hatırlanmalı ve müstesna bir şekilde muhafaza edilmelidir. Emekli ve dezavantajlı insanlarına verdiği değerle uluslararası arenada büyük ve önemli bir ülke olduğu pozisyonuna sahip olabilir.
Turabi KÜÇÜK
News
Genel
Genel
Genel
Genel
Genel
Genel
GENEL
