YOZGAT’TA BALIKÇILIK YAPILAN BARAJDA, BALIK ÖLÜMLERİ KORKUTTU

SEYFİ ÇELİKKAYA

Yozgat’ta, tarım alanlarının sulanması amacıyla oluşturulan ve yaklaşık 30 yıldır su ürünleri üretiminin yapıldığı, birçok ailenin balıkçılık faaliyeti ile geçimlerini temin etmeye çalıştığı baraj gölünde, toplu balık ölümleri korkuttu. 112 üyeden sadece 25’inin balıkçılık yaptığı köyde toplu balık ölümlerinin ardından kıyıya vuran balıkları köy halkı toplayıp, evine götürürken, balıkların tüketilmesinin halk sağlığı açısından sakıncasının bulunmadığı bildirildi.

Yozgat’ın 79 bin 977 bin nüfuslu ilçesi Sorgun’un şehir atıkları ile bu ilçede bulunan Şeker Fabrikası arıtma tesisi suları, Esenli Köyündeki Gelingüllü Sulama Barajına bırakılıyor. Bu nedenle balık ölümleri konusunda suçlanan şeker fabrikasının yönetimi, yazılı açıklama yaparak, ölümlerin ve barajdaki kirlenmenin kendilerinden kaynaklı olmadığı belirtildi. Sorgun ilçe merkezinin atıklarını arıtacak olan tesisin henüz devreye sokulmadığı öğrenildi.

“SORDUK, CANLI OLANLAR YENİYORMUŞ”

Kıyıya vuran balıklardan canlı olanları toplamaya gelen köy halkından Suat İpek, “Vallahi bu barajda balıkların dışarı çıktığını duyduk, biz de balığa geldik buraya, toplamaya geldik. Sorduk, canlı olanlar yeniyormuş, götürenleri gördük çok. Vallahi biz de korkuyoruz, bilmiyorum ama sorduk. Biz de geldik, toplayacağım, 5-6 kilo da ben toplayacağım. Bizimkisi yemek için” dedi.

“BENİM EVİM 300 METRE BURAYA, KOKUDAN OTURAMIYORUZ”

Baraj gölünün yakınında ikamet eden Halil Öztürk isimli vatandaş da kokudan evde oturamadıklarını belirterek, şöyle konuştu:

“Gece buraya geldik, burada balıkçı arkadaşlar oturuyor, ağ atmışlar. Onlar da tabii geldi üzüntü içinde. ‘Neden böyle oluyor’ dedik, ‘gaz patlaması, şeker fabrikasının atığı, onlar zehirleme yapmış, bunlar da ölüyor’ dedi. Kıyıya vurmuş. Akşam buraya geldik, bir göreceksiniz, çok üzüldük. Yazık değil mi? Çoğu arkadaşların geçim kaynağı buradan. Teknecileri görmüşsünüzdür, buradalar. Ben de sabah yine varayım, çoğalma var mı, ölme var mı diye geldik. Gerçekten bir yandan çoğalıyor. Gece saat on gibi geldim. Bu kadar şey yoktu burada. Böyle hasar yoktu ama şimdi tamamen çoğalmış. Şimdi insanlar da geliyordur dur desen durmuyor, yenir mi yenilmez mi ondan da bilincimiz yok. Köylü geliyor mesela, alanlar oluyor, 5-6 kişi götürmüş. Şimdi yer mi yemez mi onu bilmiyorum. Yemek için götürmüştür. Yoksa ne yapacak bu balığı? Ya temizleyecek dolabına koyacak. Yenir mi yenmez mi bilmiyor. Böyle bir iş için hiç dilekçe verilmedi. Bu bundan üç sene önce ben Orman Müdürlüğüne gittim, oraya yönlendirdiler, dilekçe ver dediler. Benim evim üç yüz metre buraya, belki dört yüz metre, kokudan oturamıyoruz. Bu kanalizasyon mu karışıyor? Şeker fabrikasının atığı mı dedim. Dilekçenin cevabı geldi. Öyle bir şey yok dediler. Atık yok dediler. Bu sene 2023’te bu olay oldu. Yazık mesela. Balık olayı oldu mesela şimdi köylülere dağıldı. Biraz sonra çoğalır burada insanlar. Kimseye alma diyemem. Söyleme hakkın yok? İnsanlara da zarar verir mi vermez mi bilmiyoruz. Ben de geldim akşam toplamadım, baktım gereği yok dedim. O şekil bıraktım gittim.”

“HALK SAĞLIĞI AÇISINDAN BİR SORUN GÖRMÜYORUZ”

Yozgat Bozok Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Ana Bilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Mahmut Kılıç, ölen balıkların, kuraklık ve buna bağlı sudaki kirlenmenin fazla olmasından kaynaklı olabileceğini ama ölen balıkların tüketiminin halk sağlığı açısından sorun teşkil etmediğini bildirdi. Kılıç, şöyle konuştu:

“Sorgun ilçemizin şeker fabrikasının deşarjı olduğu Gelingüllü Barajı’ndaki balık ölümleri özellikle mevsimsel dönüşüme bağlı olarak, geçişe bağlı olarak hem kuraklık var bildiğiniz gibi uzun süredir. Tabii ki kirli su, temiz su özellikle temiz sudaki azalmaya bağlı olarak kirlilik oranı artmış olabilir. Bu nedenle de deşarj edilen suda bulunan saponin ve trietilamin dediğimiz maddeler özellikle saponin balıkların süzgeçlerini tıkayarak onlara hasar vererek ölümlerine neden olabilecektir. Ancak bu maddelerin balıklarda zarar etkisi varken bu balığı yiyen insanlarımıza herhangi bir sağlık sorunu olmaz. Halk sağlığı açısından özellikle halkımız açısından bir sorun gözükmüyor. Rahatlıkla balıklarını tüketebilirler. Zaten tüketenler de üç öğün sürekli olarak balık yemiyorlar. Bu nedenle de bir endişe duymuyoruz. Ancak ekonomik tarafları tabii ki balıkçılıkla geçinenler için ekonomik tarafları olacaktır. Balık ölümleri özellikle mevsimsel dönüşümlerde kirli su miktarı aynı gelirken özellikle bu bölgede gelen Sorgun ilçemizdeki barajda aynı miktarda gelirken temiz su derelerden gelen temiz sular tabii ki miktarı azaldı. Burada bir kirlilik oranı arttığı için balıkların ölümlerine neden olabilir. Ancak halkımız endişe etmesin. Bu bölgedeki özellikle sanayi atığı olarak zehirli halkımız için zararlı bir atık söz konusu değil. Bu nedenle de endişe etmeden balıklarını tüketebilirler. Halk sağlığı açısından bir sorun görmüyoruz.”

“ATIKSULARIMIZ ARITIM TESİSİMİZE ALINMAKTADIR”

Balık ölümlerinde sorumlu tutulan Yozgat Şeker Fabrikası’nın Müdürü Sezai Doğan da yaptığı yazılı açıklamada şu görüşlere yer verdi:

“Fabrikamızın 2023-2024 kampanya dönemi 1 Ekim 2023 tarihinde başlamıştır. Kampanya dönemi içerisinde proses kaynaklı oluşan atıksulanmız, sahip olduğumuz 4 adet dinlendirme havuzlarında toplandıktan sonra Endüstriyel Atiksu Arıtım Tesisimize alınmaktadır. 16 Ekim 2023 tarihinde Endüstriyel Atıksu Arıtım kampanyası başlamış olup tesisimizden çıkan arıtılmış su Eğriöz Deresine deşarj edilmektedir. Tesis çıkışımızdan Esenli Köyü Gelingüllü Barajı yaklaşık olarak 30 km uzaklıktadır. Endüstriyel Atiksu Antım Tesisinde günlük proses kontrolü amacıyla yapılan rutin analizler ile tesis çıkış suyu kalitesi kontrol edilmektedir. Bugüne kadar yapılan analiz sonucunda herhangi bir olumsuz durumla karşılaşılmamıştır. Ayrıca Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği Tablo 5.11b’ye tabi olarak İç İzleme kapsamında on beş günde bir akredite diş laboratuvara numune gönderilip analiz ettirilmektedir.”